Drodzy Rodzice,
oto „mini poradnik”…czyli w pigułce wszystko o przygotowaniu dziecka do nauki matematyki, czego chcielibyście się dowiedzieć, a nie wiecie gdzie zapytać…
Tak jak bardzo ważne dla każdego rodzica są pierwsze kroki jego dziecka, jego pierwsze słowa... tak w nauce matematyki również istotne są początki związane z dziecięcym liczeniem. Nie jestem w stanie odpowiedzieć na pytanie: czy matematyka jest najważniejszym z przedmiotów nauczania? Tak sądzi wielu...., ale jestem pewna, że już na starcie szkolnym może dostarczyć dziecku mocnych i różnorodnych wrażeń. I to zarówno tych pozytywnych, związanych z sukcesami, jak i tych na wskroś negatywnych – związanych z trudnościami w rozwiązywaniu najprostszych zadań. Już we wrześniu nastąpi pierwsza konfrontacja tego, co dziecko wie i potrafi z wymaganiami stawianymi przez szkołę. W związku z tym warto już dziś zadbać by nauka matematyki była dla Waszych dzieci fascynującym poznawaniem świata, a nie nudnym, trudnym zajęciem, pochłaniającym czas wszystkich domowników. Rodzice, którzy mają w domu „przyszłego pierwszaka” powinni zastanowić się nad ważnymi czynnikami wyznaczającymi poziom dojrzałości do nauki matematyki. Wiedzę swoją powinni czerpać z wielu różnorodnych źródeł. Powinni pamiętać, że dziecięca matematyka to nie tylko liczenie, ale także zdolność skupienia uwagi, planowania i przewidywania, dostrzegania podobieństw i analogii, przejawiania własnej inicjatywy dziecka, a także jego twórcze myślenie i pokonywanie trudności... Każde zadanie, nawet najprostsze to problem do rozwiązania..., na końcu którego jest dopiero wynik. Jeżeli dorośli – rodzice, a następnie nauczyciele – miło i ciekawie wprowadzą dziecko w świat liczb, symboli matematycznych i znaków będzie ono chętnie rachować, liczyć i rozwiązywać zadania matematyczne.
W niniejszym „mini poradniku” pragnę
zapoznać Państwa z informacjami na temat przygotowania dziecka do
nauki matematyki. Moim zamiarem jest pokazanie tych
charakterystycznych umiejętności, jakie dziecko nabywa w wieku
przedszkolnym z zakresu dziecięcego liczenia, które stanowią
podwalinę – swoiste podłoże – edukacji matematycznej na
sposób szkolny. Oceniając rozwój dziecka skoncentruję się i odniosę
do prawidłowości rozwojowych i wymagań zawartych w podstawie
programowej wychowania przedszkolnego. Dość sztywno określają one, co
jest prawidłowością, co jest zgodne z wymaganiami podstawy
programowej, a co nie jest. Jednocześnie stają się pewnego
rodzaju wyznacznikiem i „ułatwieniem” w ocenie rozwoju
umiejętności matematycznych każdego dziecka. Pamiętajmy jednak, że
rozwój dziecka przebiega w sposób indywidualny, charakterystyczny
tylko dla niego. Mimo jasno określonych prawidłowości rozwojowych
między dziećmi występują dość znaczne różnice indywidualne. Oznacza
to, że ta sama umiejętność, u jednego dziecka może być bardziej
rozwinięta, a u innego mniej (np. umiejętności dodawania w zakresie
10 – u jednego dziecka liczenie w pamięci, u innego na
palcach). Może się również zdarzyć, że umiejętności zdobywane przez
dziecko pojawiają się w nieco innym porządku czasowym niż podaje
specjalistyczna literatura (np. dziecko szybciej orientuje się w
schemacie własnego ciała, a nadal myli pojęcia określające stosunki
przestrzenne) i też nie jest to powód do niepokoju. Ostatecznie
chodzi o sukces szkolny dziecka na lekcjach matematyki, który może
ono osiągnąć dzięki określonej wiedzy i umiejętnościom. Dziecko,
które kończy przedszkole,
a rozpoczyna naukę w szkole
podstawowej:
orientuje się w schemacie własnego ciała, podejmuje próby określania stosunków przestrzennych typu: na prawo, w lewo, rozumie pojęcia określające stosunki przestrzenne i określa położenie przedmiotów w odniesieniu do siebie oraz w odniesieniu do innych obiektów,
dostrzega przemienność dnia i nocy, pór roku, dni tygodnia,
przelicza elementy w zbiorach – liczy obiekty (w jak najszerszym zakresie), rozumie podwójne znaczenie ostatniego wypowiadanego liczebnika, rozróżnia błędne liczenie od poprawnego, wyjaśnia w sposób logiczny błędne liczenie,
ustala równoliczność zbiorów na sposób przedoperacyjny, podejmuje pierwsze próby porównywania wielkości zbiorów na sposób operacyjny tj. poprzez ustawianie
w pary,doskonali sprawność dodawania i odejmowania, ustala wynik dodawania
i odejmowania przynajmniej w zakresie 10 na materiale konkretnym, na palcach lub
w pamięci,podejmuje pierwsze próby doliczenia – według zasady mam 3 dokładam/ doliczam 5 razem jest 8,
posługuje się liczebnikami porządkowymi,
podejmuje udane próby mierzenia długości: łokciem, dłonią, krok za krokiem, używa pojęć określających długość (wielkość) mierzonych przedmiotów, czyli wysoki – niski, długi – krótki, używa pojęć różnicujących wielkość tych przedmiotów, czyli wyższy – niższy, krótszy – dłuższy,
szereguje przedmioty według długości, a zbiory według ich wielkości,
posiada intuicje geometryczne tzn. różnicuje i nazywa podstawowe kształty geometryczne, wskazuje w otaczającym go środowisku rzeczy kwadratowe, okrągłe, prostokątne i trójkątne.
Przestawione powyżej wymagania/ prawidłowości rozwojowe pozwalają zainteresowanym rodzicom na zapoznanie się z kryteriami i standardami oceny ich dzieci w zakresie przygotowania do edukacji matematycznej, tak jak czynią to specjaliści w przedszkolu. Żeby jednak ta wiedza nie była tylko ściśle teoretyczna, warto spojrzeć na nią nieco bardziej praktycznie i podjąć próbę oceny wiedzy i umiejętności własnego dziecka, a „przyszłego pierwszaka”.
W tym celu drogi Rodzicu zaznacz właściwą/ najbardziej adekwatną Twoim zdaniem odpowiedź:
MOJE DZIECKO:
Rozumie pojęcia związane z przestrzenią np. na, pod, za, przed, pomiędzy, obok, góra, dół (rozumie jeśli mama mówi do niego np. połóż na stole, pod krzesłem, za drzwiami): opanowało w dobrym stopniu/ jeszcze nieutrwalone, wymaga ćwiczeń/ opanowało słabo lub w ogóle
Samodzielnie, właściwie używa w mowie pojęć związanych z przestrzenią np. na, pod, za, przed, pomiędzy, obok (mówi poprawnie np. książka leży na stole, pod krzesłem, za drzwiami): opanowało w dobrym stopniu/ jeszcze nieutrwalone, wymaga ćwiczeń/ opanowało słabo lub w ogóle
Właściwie wskazuje prawą/ lewą rękę, prawe/ lewe oko, prawe/ lewe ucho, itp.: opanowało w dobrym stopniu/ jeszcze nieutrwalone, wymaga ćwiczeń/ opanowało słabo lub w ogóle
Odróżnia strony lewo – prawo. Rozumie pojęcia związane z kierunkiem np. w lewo, na prawo, z prawej, z lewej strony: opanowało w dobrym stopniu/ jeszcze nieutrwalone, wymaga ćwiczeń/ opanowało słabo lub w ogóle
Zna pory roku i następstwa pór roku (tj. potrafi wymienić pory roku i powiedzieć, jaka pora roku jest np. po wiośnie): opanowało w dobrym stopniu/ jeszcze nieutrwalone, wymaga ćwiczeń/ opanowało słabo lub w ogóle
Zna dni tygodnia i potrafi określić następstwa dni tygodnia (tj. potrafi wymienić dni tygodnia i powiedzieć, jaki jest kolejny dzień np. po środzie): opanowało w dobrym stopniu/ jeszcze nieutrwalone, wymaga ćwiczeń/ opanowało słabo lub w ogóle
Swobodnie przelicza przynajmniej w zakresie 10 – 15 różne obiekty (np. kredki, patyczki, korale) i potrafi powiedzieć ile jest ich wszystkich razem: opanowało w dobrym stopniu/ jeszcze nieutrwalone, wymaga ćwiczeń/ opanowało słabo lub w ogóle
Swobodnie przelicza różne obiekty bez względu na ich ułożenie (np. obiekty ułożone w szeregu, ale także w tzw. „kupce”, elementy mocno rozproszone na stole): opanowało w dobrym stopniu/ jeszcze nieutrwalone, wymaga ćwiczeń/ opanowało słabo lub w ogóle
Chętnie rozwiązuje zagadki matematyczne i nie daje się „oszukać” podczas przeliczenia obiektów (potrafi skorygować błędny wynik, zauważyć nieprawidłowości w liczeniu np. opuszczenie liczonego patyczka, opuszczenie w trakcie liczenia słowa – liczebnika): opanowało w dobrym stopniu/ jeszcze nieutrwalone, wymaga ćwiczeń/ opanowało słabo lub w ogóle
Rozumie pojęcia mniej, więcej, tyle samo, potrafi wskazać zbiory elementów o większej/ mniejszej/ równej liczebności (tj. stwierdzić tu jest więcej, a tu mniej patyczków i uzasadnić swoją decyzję): opanowało w dobrym stopniu/ jeszcze nieutrwalone, wymaga ćwiczeń/ opanowało słabo lub w ogóle
Potrafi samodzielnie ustalić równoliczność zbiorów (tj. według własnej koncepcji dziecko poproszone ustala czy patyczków, kasztanów, itp. jest tyle samo we wskazanych zbiorach): opanowało w dobrym stopniu/ jeszcze nieutrwalone, wymaga ćwiczeń/ opanowało słabo lub w ogóle
Potrafi uporządkować kilka zbiorów o różnej liczebności według ich wielkości (np. od największego/ najbardziej liczebnego do najmniejszego zbioru): opanowało w dobrym stopniu/ jeszcze nieutrwalone, wymaga ćwiczeń/ opanowało słabo lub w ogóle
Dodaje i odejmuje w zakresie 10 na patyczkach/ żetonach: opanowało w dobrym stopniu/ jeszcze nieutrwalone, wymaga ćwiczeń/ opanowało słabo lub w ogóle
Dodaje i odejmuje w zakresie 10 na palcach, podejmuje próby doliczania (tj. mam 3 palce dołożę jeszcze 2 to razem mam 5): opanowało w dobrym stopniu/ jeszcze nieutrwalone, wymaga ćwiczeń/ opanowało słabo lub w ogóle
Dodaje i odejmuje w pamięci: opanowało w dobrym stopniu/ jeszcze nieutrwalone, wymaga ćwiczeń/ opanowało słabo lub w ogóle
Zna liczebniki porządkowe, przynajmniej w zakresie 10 i używa ich właściwie podczas liczenia {tj. pierwsze koło, drugie (..), dziesiąte}: opanowało w dobrym stopniu/ jeszcze nieutrwalone, wymaga ćwiczeń/ opanowało słabo lub w ogóle
Rozróżnia i potrafi nazwać podstawowe figury geometryczne: koło, kwadrat, prostokąt, trójkąt: opanowało w dobrym stopniu/ jeszcze nieutrwalone, wymaga ćwiczeń/ opanowało słabo lub w ogóle
Odnajduje i wskazuje kształty znanych figur geometrycznych w otaczającym je środowisku (np. prostokątny zegar, okrągłe lustro): opanowało w dobrym stopniu/ jeszcze nieutrwalone, wymaga ćwiczeń/ opanowało słabo lub w ogóle
Potrafi szeregować przedmioty według ich długości (np. od najdłuższego paska papieru, do najkrótszego), posługuje się pojęciami typu długi – krótki, dłuższy – krótszy (np. ten pasek papieru jest dłuższy od tego paska): opanowało w dobrym stopniu/ jeszcze nieutrwalone, wymaga ćwiczeń/ opanowało słabo lub w ogóle
Potrafi zmierzyć długość np. pokoju, krawężnika metodą stopa za stopą i powiedzieć jaka jest ta długość (tj. dziewięć stóp): opanowało w dobrym stopniu/ jeszcze nieutrwalone, wymaga ćwiczeń/ opanowało słabo lub w ogóle
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
A teraz podsumowanie:
jeśli odpowiedź „opanowało w dobrym stopniu” stanowi większość spośród udzielonych odpowiedzi to nie ma się czego obawiać, dziecko opanowało umiejętności potrzebne do nauki matematyki i ma szansę na sukces w nauce tego przedmiotu...
jeśli jednak większość odpowiedzi stanowi odpowiedź: „jeszcze nieutrwalone, wymaga ćwiczeń” być może wystarczy drodzy Rodzice Wasza pomoc dajcie ją swojemu dziecku..., a także porozmawiajcie z nauczycielem w przedszkolu/ szkole, w jaki sposób rozwijać te umiejętności…
jeśli natomiast większość odpowiedzi to: „opanowało słabo lub w ogóle” być może potrzebna jest pomoc specjalisty np. w poradni, nie obawiajcie się po nią sięgnąć...
stawka jest ogromna, od startu w dużej mierze zależy miejsce na mecie…
Z bezpłatnych porad można skorzystać w PCRE, Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Iławie, ul. Kopernika 8 A.
Marzena Iwasiów – pedagog PCRE, PPP w Iławie
